Pogórzy czar: cz. 4, w stronę Beskidu Niskiego

Ostatniego dnia wyjazdu musieliśmy dostać się do Tarnowa. Czemu nie skorzystać z okazji, nie dołożyć paru złotych do wynajmu busika (niech żyją sprintery!) i nie skierować się na chwilę na południe?

Widok z Góry Cmentarnej w Gorlicach na miasto i Magurę Małastowską

Tu potrzebna jest deklaracja. Beskid Niski uważam za piękny, jednak obca jest mi panująca w ostatnich latach moda na tę część Karpat (może dlatego, że jeździ się najchętniej w te góry, które się jako pierwsze odwiedziło?). Poznawajmy, zwiedzajmy, podziwiajmy - ale nie zaniedbujmy przez to innych regionów Polski. Naszym dziedzictwem jest i łemkowska cerkiew, i katolicki kościółek. Odnoszę wrażenie, że ta prawda jest przez niektórych przewodników nieco zapomniana. 

Koniec deklaracji. Co można zobaczyć przy okazji wypadu na pogranicze pogórz i zachodniej części Beskidu Niskiego?

W bezpośrednim, to jest nawet pieszym otoczeniu Gorlic obejrzeć trzeba dwa kościoły wpisane na Listę UNESCO. Jest to po pierwsze kościółek św. św. Filipa i Jakuba w Sękowej (powyżej)...

...a po drugie cerkiew pw. Opieki Bogarodzicy w Owczarach. Wspaniały zabytek, położony głęboko w górskiej dolinie. A jak się ładnie poprosi, to zwiedzanie pięknego, cerkiewnego wnętrza można zakończyć wejściem na wieżę. Uzupełnię jeszcze, że oba kościoły można odwiedzić w czasie jednej pieszej wycieczki, zdobywając po drodze szczyt Obocza.

Perłą Beskidu Niskiego Pogórza Ciężkowickiego Pogórza Jasielskiego Obniżenia Gorlickiego okolic Gorlic jest Szymbark z jego XVI-wiecznym dworem obronnym. Żałuję, że niechętnie korzystamy z używanego na Słowacji słowa kasztel (przykładem jest piękny kasztel w Strážkach, obecnie części Białej Spiskiej [oraz - co dodaję 18.9.2016 - przepiękny zabytek z Betlanowiec]. W Polsce z tej epoki zachował się jeszcze dwór obronny kapituły krakowskiej w Pabianicach; dwór w Gołuchowie przebudowano do okazałego zamku, a ten we Frydmanie raz, że stracił attykę, a dwa, że tylko z dużym wysiłkiem można go zaliczyć do sztuki polskiej (to węgierski przez setki lat Spisz). [co nie zmienia faktu, że wspomniałem o nim ponad trzy lata później, pisząc o frydmańskich piwnicach winnych - co dodałem 7.2.2020]

Co o Szymbarku mówi literatura? "W budowli tej następuje, być może po raz pierwszy, organiczne powiązanie tradycyjnego na ziemiach polskich prostokątnego układu przestrzennego o nieskomplikowanych podziałach wewnętrznych - z narożnymi alkierzami; proste bryły, o zgranych proporcjach, wzbogacone zostają w ścianach zewnętrznych alkierzy wykuszami nadwieszonymi nad machikułami, a całość otrzymuje wieńczącą attykę. Dzięki niej oraz obramieniom okiem i portalom całość ma już wybitnie renesansowy charakter" (Kozakiewiczowie H. i S., "Renesans w Polsce", Warszawa 1976, s. 131).

Na koniec, już w drodze prosto do Tarnowa, przepiękna synagoga w Bobowej. To jedna z czterech czynnych synagog rejonu polskich Karpat i ich pogórzy. Jest własnością Gminy z Krakowa, która od czasu do czasu odprawia tu nabożeństwa. Obecnie bożnica przechodzi intensywny remont, połączony z umacnianiem osuwającego się zbocza. Tak czy owak, warto zajrzeć - nawet zasłonięty, aron hakodesz robi wielkie wrażenie.

Zachęcam wszystkich do takich wycieczek: na pogórzach znajdziemy i obrazki powszechnie znane ("o! widziałem to w podręczniku"), do tych całkiem spoza wydeptanych ścieżek turystycznych.