Wierzchołek wschodni koronny

Góry czasami zmieniają wysokość. Czasami tak na serio, bo się urwał kawałek (albo wyleciał w powietrze, w przypadku wulkanów). Zazwyczaj przyczyna jest bardziej prozaiczna: ktoś dokładniej zmierzył i nagle wyszło więcej albo mniej. Stąd już prosta droga do półżartobliwych detronizacji szczytów.

Tablica na zachodnim, "starym" wierzchołku Łysicy, już z aktualną wysokością

Taką detronizację odnotowała na przykład w ostatnich latach słowacka Wielka Fatra. Od wielu lat podejrzewano, że sąsiadujący z Ostredokiem wierzchołek może być w rzeczywistości wyższy. Potwierdzili to wreszcie studenci z Wydziału Budownictwa bratysławskiej Politechniki (Stavebná fakulta STU v Bratislave). Rzeczywiście, wyższy, i to solidnie wyższy, o trzy metry! Długo toczył się spór o nazwę tego nowego wierzchołka. Proponowano Wielki Ostredok albo Pustolovčia, od lokalnej nazwy miejsca na wielkofatrzańskim grzbiecie [1]. Ostatecznie stanęło na tym, że Ostredok to Ostredok, tyle, że ma dwa wierzchołki, a tablicę z nazwą przeniesiono na ten wyższy. 

Niewyraźna przełęcz między wierzchołkami Łysicy, na czerwonym szlaku

Podobną detronizację przeżyły niedawno Góry Świętokrzyskie. Podobną, ponieważ i tutaj najwyższa góra pozostała najwyższą górą, choć z nowym wierzchołkiem. Pomiary dokonane przez dr. Macieja Hajdukiewicza i dr. Ihora Romanyszyna [2], wykorzystujące różne metody (i te bardzo nowoczesne, i te bardziej tradycyjne) dostarczyły nowych wysokości. Wyszło na to, że dotychczasowy wierzchołek jest wyższy, niż do tej pory pisano i zaznaczano na mapach, wznosi się mianowicie 613 metrów i 22 lub 31 centymetrów w miejscu wbicia krzyża. Ale na tym nie koniec: jest coś wyższego!

Tablica nieopodal Skały Agaty

Siedemset metrów na wschód od oznaczonego turystycznie szczytu Łysicy (pierwsze zdjęcie), na łysogórskim grzbiecie, ale w głębi lasu, a więc i poza szlakiem turystycznym znajduje się ledwo widoczna ze szlaku grupa skałek. Ledwo widoczna na miejscu, więc nie będę Wam wmawiał, że można ją zobaczyć na zdjęciach. Ale to grupa skałek nie byle jaka, bo właśnie najwyższa z nich jest najwyższym szczytem Gór Świętokrzyskich!

Widok z czerwonego szlaku w kierunku Skały Agaty

Agata - lub Skała Agaty - ma według obecnie przyjętych i zatwierdzonych przez Świętokrzyski Park Narodowy 613 metrów i 96 centymetrów wysokości nad poziomem morza [3]. W artykule z 2017 roku można też przeczytać, że pomiary wskazujące, że Agata jest wyższa od "starej" Łysicy były robione już w 1935 roku. Z jakiegoś powodu przeszły bez echa. Szczęśliwie, następna na liście najwyższych szczytów polskich pasm Ślęża zachowała odpowiedni dystans i nie trzeba aktualizować list.

Tablica nieopodal Skały Agaty

Świętokrzyski Park Narodowy zareagował na zmianę bardzo szybko. Tam, gdzie czerwony szlak przechodzi najbliższej Skały Agaty postawiono nowy słup z tablicą informacyjną. Sam wierzchołek znajduje się w lesie, nie ma do niego dojścia i raczej nic nie wskazuje na to, by miało się pojawić. Jednocześnie na "starym" wierzchołku Łysicy, tym, gdzie wznosi się krzyż i skąd można podziwiać niewielki wycinek panoramy ku północy zapisano na znaku aktualną wysokość Łysicy - 614 metrów. Najwyższym szczytem Gór Świętokrzyskich pozostała więc ta sama Łysica, choć ciut wyższa i z nowym, jeszcze o ciut wyższym wierzchołkiem.

Gołoborze na zachodnim zboczu Łysicy

1 - o pomiarach i dyskusji np. tutaj

2 - zainteresowani mogą zapoznać się ze szczegółami: Hajdukiewicz, M. Romanyshyn, I., "An accuracy assessment of spot heights on Digital Elevation Model (DEM) derived from ALS survey: case study of Łysica massif/Oszacowanie dokładności punktów wysokościowych na NMT masywu Łysicy z pomiarów ALS", w: Structure and Environment, vol. 9, s. 125-132, 2017 oraz Hajdukiewicz, M. Romanyshyn, I., "The height survey of Mount Łysica in the context of verification of geodesical and cartographic studies/Pomiar wysokościowy góry Łysicy w kontekście weryfikacji opracowań geodezyjno-kartograficznych", w: Structure and Environment, vol. 1, s. 125-132, 2019

3 - strona Świętokrzyskiego Parku Narodowego, tutaj