Biblioteka na rocznicę

Dwa lata temu, z okazji stulecia niepodległej Finlandii Finowie wznieśli sobie w Helsinkach nowoczesny gmach narodowej biblioteki i centrum kultury. My takimi bzdurami nie lubimy się zajmować, więc postawiliśmy sobie "ławki niepodległości". Są one dziełem tak żałosnym, że postanowiłem nie znęcać się nad nim na tych łamach. Na szczęście, również u nas zdarzają się rocznicowe biblioteki. Tym razem zapraszam do Piotrkowa Trybunalskiego.

Budowa Mediateki 800-lecia, której nazwa upamiętnia 800-lecie pierwszej wzmianki o Piotrkowie ruszyła jesienią 2017 roku [1]. Gmach wzniesiono na pustym zieleńcu noszącym dumną nazwę placu Pofranciszkańskiego. Przez dwieście lat wznosił się w tym miejscu kościół i klasztor franciszkański, potem w tym miejscu były koszary. Zniszczyły je niemieckie bomby w 1939 roku i od tego czasu miejsce stało puste.

Miejsce nie byle jakie: kilkaset metrów od Starego Miasta, kilka kroków od widocznego na powyższym zdjęciu wczesnorenesansowego Zamku, do tego na niezbyt wysokim wzniesieniu ponad dolinką płynącej przez Piotrków rzeki Strawy. Nic dziwnego, że postanowiono zbudować tutaj coś reprezentacyjnego, co mogłoby tchnąć nowe życie w tę bliską zabytków, a jednak do tej pory raczej mało reprezentacyjną okolicę. 

Mediatekę zaprojektowało Biuro Projektów Budownictwa Ogólnego BPBO z mgr. inż. Danielem Frącem jako głównym projektantem a zbudował warszawski Mostostal. Budynek wzniesiono zgodnie z duchem nowoczesnych bibliotek-ośrodków kultury, znanym dobrze warszawiakom z gmachu Biblioteki Uniwersyteckiej. Jest tu duża biblioteka z wolnym dostępem do książek, czytelnia, wypożyczalnie, sale do różnych zajęć, część dla dzieci i kawiarnia; zostawiono też przestrzeń na popularyzację nauki. Mediatekę uroczyście otwarto w czerwcu 2019 roku. Mówi się, że jej cztery podobne do siebie elewacje miały nawiązywać do widoku książek ustawionych koło siebie na bibliotecznych półkach. Ja tego nawiązania osobiście nie widzę, ale nie zmienia to faktu, że jestem pod dużym wrażeniem elegancji tej architektury.

Piękno pięknem, jest też tło. Budowa wywołała spore kontrowersje. Rozmawiano o wielkości budynku i powiązanych z tym kosztach. Co do wielkości, to nie wydaje mi się, by budynek był zbyt duży jak na skalę miasta liczącego nieco ponad 70 tysięcy mieszkańców. Mediateka zajmuje obszar o kształcie zbliżonym do kwadratu o boku około 50 metrów. Ma dwie kondygnacje nad ziemią i jedną podziemną, z parkingiem i zapasowymi pomieszczeniami, razem - dokładnie 7 447,87 metrów kwadratowych. Trzykrotnie mniejszy Lubliniec zakończył również niedawno budowę podobnego obiektu o nazwie Lubiteka o powierzchni nieco mniejszej, niż 3 tys. metrów kwadratowych [2]; w dwukrotnie mniejszym Oświęcimiu nowoczesna Galeria Książki ma ok. 5 tys. metrów kwadratowych [3]. Wspomniana we wstępie biblioteka w Helsinkach liczy 17250 metrów kwadratowych [4]. Wydaje mi się więc, że wielkość piotrkowskiej Mediateki jest rozsądnie proporcjonalna do potrzeb miasta.

Druga sprawa to koszt budowy, który wyniósł ok. 35 milionów złotych. Do tego doszło wyposażenie, do którego dołożyło się w pewnym stopniu. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Co szczególnie kontrowersyjne to fakt, że na budowę gmachu miasto zaciągnęło kredyt. To rzeczywiście problem: w ostatnich latach tego rodzaju inwestycje udawało się realizować z pomocą środków unijnych, które pokrywały znaczną część kosztów. Na przykład wspomniana wcześniej Galeria Książki w Oświęcimiu kosztowała ok. 16 milionów złotych, z tego ok. 12 milionów uzyskano z Unii [5]. Dlaczego w Piotrkowie nie udało się sięgnąć do unijnej kasy, nie wiem, jednak rozumiem, że stało się to przedmiotem dyskusji w lokalnej społeczności. Koszt budowy, i tak znaczny, urośnie jeszcze przez odsetki i będzie teraz obciążać budżet Piotrkowa przez wiele lat.

Tak czy owak, Mediateka 800-lecia to kolejny powód, żeby odwiedzić Piotrków. Mam nadzieję, że Mediateka będzie długo służyła mieszkańcom miasta, a koszty budowy zwrócą się wielokrotnie wraz z wzrostem czytelnictwa, aktywności społecznej, zainteresowania nauką. Gdybyśmy odpuścili na początek "ławki niepodległości", byłoby na kawałek kolejnej takiej biblioteki...

* * *

W trybie uzupełnienia: dziś mija rocznica pogromu kieleckiego. Warto o tej zbrodni pamiętać szczególnie właśnie teraz, gdy politycy posuwają się do siania wśród nas kłamstwa i nienawiści.

* * *

1 - korzystałem z: materiałów na oficjalnej stronie miasta ("Mediateka: na początek archeolog", link), serwisu Sztuka architektury ("Mediateka w Piotrkowie Trybunalskim – trwa budowa", link), serwisu Budownictwo inżynieryjne ("Mediateka w Piotrkowie Trybunalskim wyróżniona przez SARP", link), serwisu Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Adama Próchnika w Piotrkowie Trybunalskim ("Otwarcie Mediateki i Piotrkowski Tydzień Nauki i Techniki", link), serwisu epiotrkow.pl ("Mediateka za droga? Jak budują inni", link), "Gazety Trybunalskiej" ("Ile kosztowała mediateka? Tylko w “Gazecie Trybunalskiej” faktury i rachunki, link), serwisu "Piotrków Trybunalski - nasze miasto" ("Mediateka w Piotrkowie za 50 mln złotych? Sprawdzamy koszt kredytu", link) oraz serwisu Lustro Biblioteki ("Nowe biblioteki - Lubiteka i Mediateka 800-lecia", link)
2 - link
3 - link

4 - link
5 - link